Γκράχαμ, Μάρθα

(Martha Graham, Πίτσμπουργκ 1900 – Νέα Υόρκη 1991).Αμερικανίδα χορεύτρια και χορογράφος. Τα καλλιτεχνικά της ενδιαφέροντα την έκαναν να εγκαταλείψει γρήγορα όσα διδάχθηκε στην σχολή Ντεβονσάιρ του Λος Άντζελες και να αποκηρύξει τη σχολή του κλασικού μπαλέτου. Ύστερα από τις καινοτομίες της Ισιντόρα Ντάνκαν, ενστερνίστηκε το κριτήριο του φυσικού ρυθμού, που οφείλει να υπαγορεύει στον χορευτή κάθε του κίνηση και έδωσε μία αξιόλογη ώθηση στον ελεύθεροσύγχρονο χορό. Στη χορογραφική της συνείδηση, το σώμα δεν είναι πλέον το μέσον, αλλά ο καθρέφτης μιας εσωτερικής πραγματικότητας, που εκφράζεται με μία τεχνική που βασίζεται σε δύο κινήσεις: τη σύμπτυξη και την έκταση, που γίνονται έτσι οι ενεργητικοί πόλοι μιας δυναμικής χορευτικής διαλεκτικής. Η τέχνη της, πλούσια σε ανανεωτικό πνεύμα και σε ειλικρινή δραματική ή λυρική διάθεση, γίνεται σχεδόν υπερβολική, εξαιτίας ενός προγραμματικού δογματισμού, που εκτείνεται τόσο στο φιλοσοφικό, όσο και στον κοινωνικό τομέα. Γνωστότερες χορογραφίες της είναι: Πρωτόγονα μυστήρια (1931), Σύνορο (1935), Χρονικό (1936), Άνοιξη στα Απαλάχια (1944). Εργάστηκε επίσης στο θέατρο πρόζας ως σκηνοθέτης και ηθοποιός.